میگرن در کودکان | آیا جای نگرانی است؟

میگرن نوعی سردرد است که با درد ضربان‌دار در یک طرف سر یا با حساسیت به نور و صدا بروز پیدا می‌کند. این اختلال بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود اما کودکان نیز ممکن است به میگرن مبتلا شده و از میگرن شدید رنج ببرند.

میزان ابتلا به میگرن از ۳% در کودکان تا ۲۰% در نوجوانان متغیر بوده و می‌تواند این افراد را درگیر کند. معمولا اولین مورد در دوران نوجوانی رخ می‌دهد سپس در طول ۳۰ سالگی به اوج خود رسیده و با بالا رفتن سن در دهه‌های بعدی شدت کمتری پیدا می‌کند. این نوع سردرد از چند ساعت تا چند روز ممکن است طول بکشد که سردردهای طولانی میگرن با عنوان status migrainosus شناخته می‌شوند.

میگرن در زنان سه برابر بیشتر از مردان رخ می‌دهد به همین دلیل با توجه به شایع بودن این بیماری، لزوم درمان آن امری ضروری است. تقریبا نیمی از کودکان و نوجوانان مبتلا به میگرن اولین حمله را پیش از ۱۲ سالگی تجربه کرده‌اند. در مواردی نیز دیده شده است که کودکان ۱۸ ماهه نیز به میگرن مبتلا شده‌اند.

بر طبق تحقیقات انجام شده، کودکان مبتلا به کولیک تا ۷ برابر بیشتر در معرض ابتلا به میگرن قرار دارند.میگرن نوعی سردرد است که با درد ضربان‌دار در یک طرف سر یا با حساسیت به نور و صدا بروز پیدا می‌کند. این اختلال بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود اما کودکان نیز ممکن است به میگرن مبتلا شده و از میگرن شدید رنج ببرند. میزان ابتلا به میگرن از ۳% در کودکان تا ۲۰% در نوجوانان متغیر بوده و می‌تواند این افراد را درگیر کند.

معمولا اولین مورد در دوران نوجوانی رخ می‌دهد سپس در طول ۳۰ سالگی به اوج خود رسیده و با بالا رفتن سن در دهه‌های بعدی شدت کمتری پیدا می‌کند. این نوع سردرد از چند ساعت تا چند روز ممکن است طول بکشد که سردردهای طولانی میگرن با عنوان status migrainosus شناخته می‌شوند.

میگرن در زنان سه برابر بیشتر از مردان رخ می‌دهد به همین دلیل با توجه به شایع بودن این بیماری، لزوم درمان آن امری ضروری است. تقریبا نیمی از کودکان و نوجوانان مبتلا به میگرن اولین حمله را پیش از ۱۲ سالگی تجربه کرده‌اند.

در مواردی نیز دیده شده است که کودکان ۱۸ ماهه نیز به میگرن مبتلا شده‌اند. بر طبق تحقیقات انجام شده، کودکان مبتلا به کولیک تا ۷ برابر بیشتر در معرض ابتلا به میگرن قرار دارند.

محققان تا کنون دلیل مشخصی برای بروز این نوع سردرد در کودکان پیدا نکرده‌اند اما معتقدند که برخی از جهش‌های ژنتیکی می‌تواند کودک را در معرض ابتلا به میگرن قرار دهد. افردای که از میگرن رنج می‌برند به مرور زمان متوجه خواهند شد که برخی از غذاها، عوامل محیطی و موقعیت‌ها می‌تواند باعث بروز حملات میگرنی شود.

دانستن و آشنایی با محرک‌های میگرن می‌تواند به پیشگیری از حملات این اختلال کمک زیادی کند. برخی از این محرک‌ها عبارتند از:

تغییر در الگوهای خواب

اگر کودک مدت زیادی بخوابد یا دچار کم خوابی شود ممکن است در شرایط ابتلا به میگرن قرار گرفته باشد. اما این دلیل به تنهایی کافی نیست که کودک دچار میگرن شده باشد.

غذا و نوشیدنی‌های خاص

به غذا و نوشیدنی‌هایی که کودک در زمان حملات میگرن مصرف کرده است توجه داشته باشید زیرا مصرف آن غذا یا نوشیدنی ممکن است باعث بروز میگرن شود.

برخی از رایج ترین محرک های غذایی میگرن برای کودکان عبارتند از:

• پنیر
• میوه های خانواده مرکبات
• شکلات
• ماست
• مونو سدیم گلوتامات (MSG)
• گوشت های فرآوری شده
• آسپارتام
• غذاهای سرخ شده

کم آبی بدن

بعد از انجام فعالیت‌های بدنی کودک، نوشیدن آب کافی می‌تواند به کاهش علائم میگرن کمک زیادی کند.

استرس

استرس و اضطراب بیش از اندازه در کودکان می‌تواند در بروز علائم میگرن تاثیرگذار باشد. بهتر است کودکان در فضایی آرام و به دور از استرس قرار بگیرند.

محرک‌های محیطی

تغییرات آب و هوا، وجود دود سیگار، نور محیط و … می‌توانند از عواملی موثر در بروز میگرن باشد.

سابقه خانوادگی

میگرن می‌تواند ارثی هم باشد. اگر یکی از والدین به میگرن مبتلا شده باشد تقریبا 50% احتمال وجود دارد که فرزندشان نیز به میگرن دچار شود و اگر پدر و مادر هر دو به میگرن مبتلا باشند این احتمال به 90 درصد نیز خواهد رسید.

جنسیت

قبل از سن بلوغ، پسران نسبت به دختران بیشتر دچار سردردهای میگرنی خواهند شد. در نوجوانی این آمار تغییر کرده به صورتی که 8 درصد از پسران و 22 درصد از دختران به میگرن مبتلا خواهند شد.

توجه به این محرک‌ها می‌تواند تعداد حملات میگرنی را کاهش دهد بنابراین به محرک‌های نامبرده شده توجه زیادی داشته باشید.

میگرن در کودکان به دو دسته بدون هاله و میگرن با هاله تقسیم می‌شود:

میگرن بدون هاله

در این نوع میگرن تنها سردرد، نشانه میگرن است.

میگرن همراه با هاله

در این نوع از میگرن علاوه بر سردرد، علائم بصری مانند، مشاهده لکه، چراغ چشمک زن، بوی رایحه‌های غیر معمول و … نیز دیده می‌شود.

برخی دیگر از انواع میگرن در کودکان، عبارتند از:

میگرن شکمی

در صورت داشتن درد شکم و استفراغ، میگرن شکمی رخ داده است.

میگرن گیجی

احساس گمراهی، گیجی و سرگیجه همراه با سردرد می‌تواند از علائم میگرن گیجی باشد.

میگرن چشمی

این نوع از میگرن در کودکان به عنوان دردی شدید در پشت چشم ظاهر شده و باعث دوبینی و فلج عضلات چشم‌ها خواهد شد.

علائم میگرن در کودکان ممکن است در هر کودکی با کودک متفاوت باشد. اما با این حال علائم عمومی در میگرن کودکان عبارتند از:

• سردرد کوبنده یا ضربان‌دار (در کودکان معمولا جلوی سر یا هر دو طرف را درگیر خواهد کرد)
• بد خلقی
• رنگ پریدگی پوست
• حساسیت به صدا
• حساسیت به نور
• حالت تهوع و/یا استفراغ
• از دست دادن اشتها

یکی از موارد کلیدی در تشخیص میگرن، جمع آوری جزئیات در مورد سردردهای میگرنی و تاریخچه این اختلال در کودک و والدین او است.

شرح حال بیمار مبتلا به میگرن، شامل شرح سردردهای فعلی و قبلی او همراه با احساس او در حین و بعد از سردرد است. تعداد دفعات سردردها در روز و مدت زمان ادامه‌ی آنها نیز برای تشخیص نیاز است. بهتر است در صورتی که کودک داروی خاصی مصرف می‌کند نیز با پزشک مطرح کرده تا در صورت نیاز به درمان مشکلات تداخل دارویی و … رخ ندهد.

بعد از قرار دادن اطلاعات و سوابق پزشکی کودک، در اختیار پزشک، می‌توان در مورد سردردهای کودک تصمیم‌گیری کرد. در صورت نیاز ممکن است پزشک برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر اقدام به معاینات فیزیکی و عصبی نماید. برای انجام این کار انجام سی‌تی اسکن یا ام آر آی لازم است. در صورتی که کودک با وضعیت معمولی به میگرن مبتلا شده باشد انجام هیچ آزمایش اضافی نیاز نیست.

کودکانی که مبتلا به میگرن پیچیده و شدید هستند، به معاینات دقیق‌تری نیاز دارند. انجام MRI و MRA در این کودکان نیاز است تا پزشک بتواند بافت‌ها و شریان‌های درون مغز بیمار را معاینه و ارزیابی کند. در اکثر موارد کودکان مبتلا به میگرن شدید درمان خواهند شد و مشکلاتی از قبیل تومور مغزی به ندرت دیده می‌شود.

برای کنترل میگرن و جلوگیری از حملات احتمالی راه‌های برای درمان خانگی میگرن وجود دارد. برخی از این راه‌ها عبارتند از:

استراحت یا خواب

برای تسکین سردرد، استراحت و خوابیدن در اتاقی تاریک و ساکت یکی از راه‌های موثر است. اگر کودک شما دارای اختلال خواب است، پزشک اطفال می‌تواند با انجام آزمایش و نظارت بر خواب کودک تشخیص دهد که این اختلال با میگرن مرتبط است. تماشای تلویزیون و استفاده از تلفن همراه و تبلت یک ساعت قبل از خواب می‌تواند از عواملی باشد که خواب کودک را مختل می‌کند.

کمپرس خنک

استفاده از یک کمپرس خنک برای ماساژ پیشانی، چشم‌ها و پشت گردن می‌تواند مفید باشد.

گرما

دوش آب گرم یا قرار دادن یک کمپرس آب گرم (نه داغ) می‌تواند به آرامش کودک کمک کند.

تمدد اعصاب

پخش موسیقی آرام و مورد علاقه، تنفس عمیق، آرام سازی عضلات بدن، تصویر سازی مثبت در ذهن و … می‌توانند از راه‌های تمدد اعصاب و آرامش ذهن باشد.

غذا یا آب

در زمان حمله در صورتی که کودک گرسنه یا تشنه است، مصرف غذا و آب می‌تواند به آرامش او کمک کند. بهتر است کودک هر روز سه وعده غذایی را در زمان‌های ثابت و به صورت منظم مصرف کند. از تهیه غذاهایی که به شدت فرآوری شده‌اند و دارای مواد افزودنی یا رنگ‌های مصنوعی هستند خودداری کرده و در مقابل کودک را با مقادیر زیاد آب و نوشیدنی‌های سالم هیدراته نگه دارید.

کودکانی که به میگرن مبتلا هستند با افزایش سن، از شدت میگرن آنها کم خواهد شد. با این حال عدم توجه به محرک‌های حملات میگرن و عدم رعایت موارد گفته شده می‌تواند برای کودک مضر باشد. پس توجه به محرک‌ها و کاهش استرس کودک می‌تواند به جلوگیری از حملات میگرنی کمک زیادی کند.

برای شناسایی محرک‌ها بهتر است سردردها را به صورت روزانه یادداشت کنید تا در نهایت ببینید کدام درمان‌ها مفیدتر هستند. بهتر است زمان شروع درد، محل آن، شدت و مدت زمانی که ادامه دارد را یادداشت کنید. موارد دیگر مانند میزان خواب، وعده‌های غذایی و مایعات مصرف شده و همچنین میزان استرس و ورزش فرزندتان را یادداشت کنید تا اطلاعات کامل‌تری در اختیار داشته باشید.

علائم میگرن ممکن است به علائم بیماری‌های جدی‌تری شبیه باشد بنابراین در صورتی که در کودک خود موارد زیر را مشاهده کردید بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

• سردرد ناگهانی و شدید بدون علائم دیگر میگرن
• سردرد شدید به صورتی که کودک تا به حال تجربه نکرده باشد
• سردرد ناشی از وارد شدن ضربه به سر کودک
• سردرد همراه گیجی، تشنج، از دست دادن هوشیاری یا سفت شدن گردن
در صورتی که کودک علاوه بر علائم میگرن، علائم زیر را داشت فورا باید به پزشک مراجعه کنید:
• تغییرات در بینایی، تعادل یا هماهنگی
• درد طولانی مدت
• تغییر در شخصیت یا رفتار
• استفراغ بیش از اندازه
هر یک از این موارد ذکر شده می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای باشد.