آیا صرع یا تشنج پنهان در کودکان خطرناک است؟

صرع پنهان یا نهفته یکی از انواع اختلالات صرع است که به صورت تشنج‌ها و حملات کوتاهی بروز پیدا می‌کند. این نوع صرع که ناشی از فعالیت الکتریکی غیر عادی در مغز است در کودکان بیشتر دیده می‌شود.

در هنگام تشنج کودک به مدت ۱۰ تا ۲۰ به نقطه‌ای خیره شده و هوشیاری ندارد. این نوع صرع روی هوش کودک تاثیری نمی‌گذارد اما اگر تعداد تشنج‌ها زیاد شده و تکرار شود ممکن است بر یادگیری او اثر منفی بگذارد.هنگامی که کودک تشنج نهفته را تجربه می‌کند اطرافیان او گمان می‌کنند که کودک توجهی به اطراف نداشته و در حال رویاپردازی است اما در واقع کودک دچار تشنج پنهان شده است.

این نوع از تشنج ممکن است مشکلاتی را برای کودک به همراه داشته باشد، مشکلاتی نظیر مشکلات رفتاری و انزوای اجتماعی خصوصا زمانی که کودک به اطلاع دیگران از بیماری خودش پی می‌برد. صرع پنهان حدود ۵ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر در تمام سنین و ۶ تا ۸ نفر را در هر ۱۰۰ هزار کودک کمتر از ۱۵ سال درگیر می‌کند.

حدود ۱۰ درصد از تمام صرع ها و تشنج های دوران کودکی، تشنج های پنهان یا نهفته هستند.صرع پنهان یا تشنج نهفته در کودکان معمولا در سن ۴ تا ۷ سالگی بروز پیدا می‌کند اما در مواردی ممکن است قبل از ۴ سالگی و بعد از ۷ سالگی نیز علائم تشنج نهفته بروز پیدا کند.

تعداد دفعات تشنج می‌تواند از ۱۰ بار در روز تا ۱۰۰ بار در روز رسیده و باعث ایجاد وقفه‌های هوشیاری در کودک شود. زمانی که کودکی به نقطه‌ای خیره می‌شود لزوما به این معنی نیست که دچار تشنج نهفته شده است زیرا ممکن است در حال فکر کردن به رویای خود باشد.

برای اطمینان در صورتی که نتوانستید توجه کودک را با روش‌های متفاوت به خود جلب کنید بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کرده تا بررسی‌های لازم انجام شود.پزشک متخصص با انجام معاینات و تست‌های تشخیصی لازم می‌تواند وضعیت کودک را بررسی کرده و صرع نهفته را تشخیص دهد.

نتایجی به دست آمده از درمان کودکان دارای صرع پنهان تا به امروز نتایج بسیار خوبی بوده و در اغلب موارد کودکان تا قبل از رسیدن به بلوغ درمان می‌شوند.

کودکان ممکن است به طور ژنتیکی صرع نهفته را تجربه کنند. علت به وجود آمدن تشنج، امواج الکتریکی غیر طبیعی در سلول‌های عصبی (نورون) مغز است. این سلول‌ها به طور طبیعی پیام‌های الکتریکی و شیمیایی مغز را از طریق سیناپس‌هایی که آنها را به یکدیگر متصل کرده‌اند به بخش‌های مختلف منتقل می‌کنند.

در افراد مبتلا به صرع این فعالیت الکتریکی از حالت طبیعی خارج شده و تغییر می‌کند. این امواج الکتریکی در هنگام بروز تشنج نهفته خود را در یک الگوی سه ثانیه‌ای تکرار می‌کنند. با این وجود نمی‌توان عاملی را برای اختلال در این پالس‌های الکتریکی یافت.

مهمترین نشانه‌ی تشنج نهفته خیره شدن کودک به مدت ۱۰ تا ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای در اطراف است. اما ممکن است علائم دیگری نیز در فرد بروز پیدا کند. بعد از تشنج پنهان کودک خاطره‌ای از این اتفاق در ذهن خود ندارد. تکرار بیش از حد این تشنج در فعالیت‌های روزانه و مدرسه‌‌ی کودک تاثیرات منفی را در پی خواهد داشت.

حواس پرتی و عدم یادگیری می‌تواند علائمی باشد که معلم کودک به والدین اطلاع دهد. کودکان ممکن است بدون آنکه دیگران متوجه باشند تا مدت زیادی به صرع پنهان مبتلا بوده و دچار حملات تشنج شوند.

صرع پنهان در دو نوع معمول و غیر معمول شناخته شده است. کودکان ممکن است تشنج‌های دیگری مانند تشنج تونیک کلونیک یا تشنج میوکالونوس را نیز تجربه کرده و دچار کاهش ناگهانی قدرت عضلانی شوند.

تشنج پنهان معمول

• در این نوع تشنج تعداد دفعات تشنج بیشتر است
• فعالیت شخص متوقف شده و به نقطه‌ای خیره می‌شود.
• چشم‌ها ممکن است به سمت بالا رفته و سرعت پلک زدن بیشتر شود.
• این نوع تشنج کمتر از 10 ثانیه طول می‌کشد.

تشنج پنهان غیرمعمول

• این نوع تشنج نیز با خیره شدن به یک نقطه آغاز می‌شود.
• ممکن است در حجم و حرکات عضلات تغییری ایجاد شود.
• لرزش پلک‌ها و سرعت بیشتر در پلک زدن
• انجام حرکاتی مانند جویدن غذا و مکیدن لب
• حرکات غیر ارادی دست مانند مالیدن انگشتان به یکدیگر
• این نوع تشنج ممکن است تا 20 ثانیه نیز طول بکشد

در بیشتر موارد کودکان مبتلا به تشنج و صرع پنهان با افزایش سن دیگر به این اختلال دچار نمی‌شوند و بهبود پیدا می‌کنند. اما در برخی موارد تشنج ادامه پیدا کرده و به تشنج عمومی تونیک کلونیک تبدیل شود. در این صورت فرد باید به طور مداوم داروهای ضد تشنج مصرف کند تا از بروز حملات تشنج جلوگیری شود.

عوارض دیگری نیز هستند که ممکن است کودک به آنها دچار شود. برخی از این عوارض عبارتند از:

• مشکلات یادگیری
• مشکلات رفتاری
• انزوای اجتماعی

چنانچه موارد زیر را در کودک خود مشاهده کردید با پزشک متخصص تماس گرفته و کودک را به معاینه ببرید:

• در صورتی که برای اولین بار متوجه شدید کودک دچار تشنج شده است.
• در صورتی که متوجه نوع جدیدی از تشنج در کودک خود شدید.
• در صورتی که با وجود مصرف داروها باز هم کودک دچار تشنج شده است.

در صورت مشاهده‌ی موارد زیر بهتر است سریعا با اورژانس تماس بگیرید:

هنگامی که حملات تشنج بیش از 5 دقیقه طول کشید و رفتارهایی مانند خوردن و حرکت بدون آگاهی را به مدت طولانی در فرد  مشاهده کردید ممکن است فرد دچار سردرگمی شده و عارضه‌ای به نام تشنج نهفته پایدار شده باشد.

نوار مغزی (EEG یا الکترووانسفالوگرام)

افرادی که به صرع مبتلا هستند معمولا پالس‌های تخلیه الکتریکی غیرعادی دارند که با انجام این تست و با ثبت فعالیت الکتریکی مغز می‌توان متوجه وجود اختلال در ناحیه خاصی از مغر شد. حالت نوار مغزی در هنگام تشنج و بعد از اتمام تشنج ممکن است عادی باشد.

اسکن مغزی

برای انجام معاینات مغزی از اسکن ام.آر.آی و سی.تی اسکن استفاده می‌کنند تا چنانچه در مغز مشکلی وجود داشت مشخص شود. اگر با مصرف داروهای ضد صرع همچنان تشنج‌ها ادامه داشتند انجام ام.آر.آی می‌تواند به بررسی مشکل کمک زیادی کند.

آزمایش خون

با انجام آزمایش خون نیز می‌توان به بررسی مشکلات دیگری در بدن که منجر به تشنج می‌شود پرداخت و اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک گذاشت.

پزشک برای شروع درمان به دوز پایین دارو شروع کرده و رفته رفته دوز دارو را برای کنترل تشنج افزایش می‌دهد. در زمان درمان داروها باید بدون وقفه مصرف شوند. درمان تشنج پنهان با دارو در اکثر موارد جواب مثبتی داشته و به خوبی کودک را درمان کرده است.

برخی از درمان‌ها هستند که می‌توان در خانه توسط والدین برای کودک در نظر گرفته شود اما این درمان‌ها تنها با نظر پزشک باید انجام شود تا عوارض مخربی را برای کودک نداشته باشد.

درمان با رژیم غذایی

رژیم غذایی کتوژنیک دارای مقادیر زیاد چربی و مقادیر کم کربوهیدرات می‌تواند تشنج را کنترل کند. زمانی که داروهای ضد صرع کارایی لازم برای جلوگیری از تشنج را نداشته باشند از رژیم کتوژنیک استفاده می‌شود.

حفظ این رژیم غذایی ساده نیست ولی در برخی از افراد می‌تواند به خوبی حملات تشنج را کاهش دهد. برخی از رژیم‌های تغییر یافته‌ی دارای چربی زیاد و کربوهیدرات کم مثل رژیم گلایسمیک و یا رژیم تغییر یافته‌ی اتکینز با وجود اینکه کارایی کمتری دارند ولی سختگیری کمتری نسبت به رژیم کتوژنیک داشته و در واقع می‌توانند برای فرد مفید باشند.

رعایت نکات رژیم کتوژنیک ساده نیست اما می‌تواند راه موثری برای کاهش تشنج باشد. برخی از رژیم‌های دیگر مانند گلایسمیک و رژیم تغییر یافته‌ی اتکینز هستند که سخت‌گیری‌های کمتری نسبت به رژیم کتوژنیک دارند و این رژیم‌ها نیز می‌تواند برای فرد مبتلا مفید باشند.

داروهای خود را به طور منظم مصرف کنید

داروهای خود را منظم مصرف کرده و بدون مشورت با پزشک مصرف داروها را متوقف نکنید. در صورتی که احساس کردید نیاز است داروهای شما تغییر کند حتما این مورد را با پزشک خود در میان بگذارید.

خواب کافی را جدی بگیرید

خواب در کنترل تشنج موثر است. فرد مبتلا باید در شب به مقدار کافی خوابیده باشد زیرا کمبود خواب می‌تواند باعث بروز تشنج شود.

در هنگام رانندگی و استحمام تنها نباشید

فرد مبتلا به تشنج بهتر است در هنگام شنا یا استحمام تنها نباشد تا در صورت بروز تشنج مشکلی به وجود نیاید. همچنین این افراد برای انجام رانندگی دارای محدودیت‌هایی هستند تا سلامتی این افراد با خطر مواجه نشود.

استرس نداشته باشید

افراد مبتلا به تشنج در رابطه با آینده خود نگرانی‌هایی دارند که می‌تواند باعث ایجاد استرس در این افراد شود. در این مواقع بهتر است حتما با پزشک خود راجع به این احساسات صحبت کنید یا به پزشک روانشناس مراجعه کنید.

حمایت خانواده

در مواقع تشنج و در دوران بیماری صرع حمایت خانواده می‌تواند به شدت مفید باشد. خانواده باید نگرانی‌های فرد مبتلا را درک کرده و به بهبود این بیماری با ایجاد حس آرامش کمک کنند.

معلم کودک را در جریان بیماری قرار دهید

بهتر است معلم و مدیر مدرسه را در جریان بیماری صرع کودک خود قرار دهید تا در صورت بروز تشنج اقدامات لازم را انجام دهند.