دردهای مزمن نوروپاتی و درمان آن

دردهای نوروپاتی از اعصاب آسیب‌دیده به وجود می‌آیند که با یک ضایعه یا بیماری روی سیستم سوماتوسنسوری (حسی – پیکری) اثر گذاشته و درد آن می‌تواند به دو علت محیطی (Peripheral) یا مرکزی (Central) بوجود آمده باشد. این درد از دردهای آسیب به بافت مانند افتادن، بریده شدن یا آرتروز زانو متفاوت است و درمان متفاوتی نیز دارد.

عوامل محیطی در بوجود آمدن دردهای نوروپاتی را می‌توان ناشی از دیابت و سندروم گلین باره دانست و عوامل مرکزی را نیز می‌توان ناشی از بیماری MS و سکته‌های مغزی دانست.
درمان دردهای نوروپاتی با مصرف داروهایی مانند پاراستامول یا ایبوپروفن امکان‌پذیر نیست و برای درمان این دردها از داروهای درمان صرع مانند سیمیوال استفاده می‌شود که ممکن است در افراد مبتلا به دردهای مزمن نوروپاتی بسیار مفید و اثرگذار باشد.

دو مورد از سندروم‌های القاکننده‌ی درد نوروپاتی شامل نوروپاتی وابسته به دیابت (Diabetic Neuropathy) و نورالژی عصب سه‌قلو (Trigeminal Neuralgia) را شامل می‌شود که از دردناک‌ترین بیماری در انسان به شمار می‌رود.

عوامل ایجاد دردهای مزمن نوروپاتی به چهار گروه اصلی که در زیر اشاره می‌کنیم تقسیم می‌شود:

تصادف و سانحه

زمانی که در اثر یک سانحه بافت عضله یا مفصل دچار آسیب می‌شود درد نورپاتی بروز پیدا می‌کند. اگر در ناحیه کمر و پا ناراحتی‌های طولانی‌مدتی وجود داشته باشد به اعصاب آسیب وارد می‌شود.

آسیب‌هایی که در ابتدا به بیمار وارد می‌شود ممکن است برطرف شوند اما آسیب سیستم عصبی ممکن است برطرف نشده و تا سال‌ها بعد از سانحه دردی مداوم برای بیمار به جای بگذارد.

تصادفی که به ستون فقرات آسیب بزند می‌تواند شروع کننده دردهای نوروپاتی باشد و حتی زمانی که نخاع تحت فشار قرار گیرد به فیبرهای عصبی دور ستون فقرات آسیب زده و باعث ایجاد درد نوروپاتی در فرد می‌شود.

عفونت‌ها

بعضی از عفونت‌ها در بدن منجر به ایجاد دردهای نوروپاتی می‌شوند. برای مثال بیماران مبتلا به ایدز (HIV) درد غیر قابل توصیفی را تحمل می‌کنند یا افراد مبتلا به عفونت سیفلیس دردی سوزشی و تیرکشنده را تجربه می‌کنند. در افراد مبتلا به زونا نیز با توجه به ورود ویروس آبله مرغان دردهای نوروپاتی را نیز به همراه خواهد داشت.

جراحی

یکی از دردهای نوروپاتی عصبی، درد اندام خیالی بعد از قطع عضو از بدن است. با وجود قطع شدن اندام مانند دست و پا، بیمار همچنان گمان دارد که عضو سیگنال‌های درد را ارسال می‌کند. در عمل آنچه که اتفاق می‌افتد این است که عصب‌های نزدیک به محل عضو قطع شده سینگال‌های اشتباهی را به سمت مغز ارسال می‌کنند و این موضوع باعث ایجاد درد در بیمار می‌شود و حتی ممکن است بر سایر اعضای بدن نیز تاثیر بگذارد.

بیماری

برخی از بیماری‌ها می‌توانند عامل ایجاد دردهای مزمن نوروپاتی باشند. این بیماری‌ها می‌توانند شامل بیماری ام اس، سرطان، میلوم مولتیپل و دیابت می‌شود اما نکته‌ای که وجود دارد این است که الزاما این بیماری‌ها منجر به بروز دردهای نوروپاتی نمی‌شود.

درمان سرطان با شیمی درمانی و پرتودرمانی سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و تولید سیگنال‌های درد غیرمعمولی می‌کند برای همین درمان سرطان می‌تواند یکی از علل ایجاد دردهای نوروپاتی باشد.

دیابت نیز عامل ۳۰ درصد از دردهای نوروپاتی است. دیابت بر عملکرد سیستم اعصاب اثر زیادی می‌گذارد. بیماران دیابتی به مرور زمان دچار بی‌حسی شده و در دست و پاها احساس درد، سوزش و گزگز می‌شوند.

علل دیگر

علل دیگری نیز وجود دارد که ممکن است منجر به بروز دردهای نوروپاتی شود مانند:

• کمبود ویتامین B
• مشکلات اعصاب صورت
• سندروم تونل کارپال
• آرتریت ستون فقرات
• مشکلات تیروئید

علائم در بیماران مبتلا به دردهای نوروپاتی یکسان نیست اما بعضی از این علائم در بین تمام افراد شایع‌تر است. شایع‌ترین این علائم عبارتند از:

• دردهای سوزشی و برق‌آسا
• احساس سوزن سوزن شدن و گزگز در دست و پا
• درد بدون محرک و بدون علت (درد خود به خودی)
• دردهای ناشی از تحریک مانند سایش یا سرمای هوا
• وجود حسی ناخوشایند مزمن و غیرعادی
• مشکلات و اختلالات خواب
• وجود مشکلات روانی به دلیل بی‌خوابی و تحمل درد زیاد

برای تشخیص دردهای نوروپاتی پزشک از معاینه‌ی بالینی استفاده می‌کند. در این معاینه پزشک سوالاتی را در درباره زمان بروز درد، نوع درد و محرک‌های درد می‌پرسد و از بیمار می‌خواهد که علائم خود را توصیف کند. برای تشخیص درد پزشک تست‌های تخصصی اعصاب و انجام آزمایش خون را هم در دستور کار خود قرار می‌دهد.

درمان دردهای مزمن نوروپاتی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که این روش‌ها عبارتند از:

درمان عصب تحت فشار

باید به عضوی که دچار درد شده است استراحت دهید تا دردتان کاهش یافته و آرام شود. فعالیت‌هایی که درد شما را افزایش داده و تشدید کننده‌ی درد هستند را کنار بگذارید. یکی از شایع‌ترین دردهای عصبی درد سیاتیک است که از بالای ران تا پایین پا ادامه دارد. در این زمان شما باید به خود استراحت دهید تا درد شما التیام یابد و چنانچه بعد از یک هفته درد بهبود نیافت به پزشک معالج مراجعه کنید.

استفاده از آتل

یکی از راه‌های تسکین درد ثابت نگه داشتن عضوی است که دچار درد شده و برای این کار می‌توان از وسایل کمکی استفاده کرد. یکی از این وسایل کمکی آتل است. برای بستن آتل بهتر است از پزشک کمک بگیرید یا بخواهید که شما را به متخصص ارتوپدی معرفی کند. برای مثال سندرم تونل کارپال دردی را در مچ دست ایجاد می‌کند که ناشی از استفاده زیاد از مچ دست است. استفاده از مچ بند به عنوان آتل این درد را تسکین می‌دهد.

مشاوره با متخصص طب فیزیکی

مشاوره با متخصص طب فیزیکی در کنار استراحت به عصب‌های تحت فشار می‌تواند بسیار مفید باشد. متخصص طب فیزیکی با بررسی محل درد تمرین‌هایی را برای تقویت بخش آسیب دیده توصیه می‌کند. شما با داشتن برنامه تمرینی و انجام فعالیت‌های تجویز شده قادر خواهید بدون تحریک عصب به کاهش درد بپردازید.

کرم کاپسایسین

در فلفل قرمز ماده‌ای وجود دارد به نام کاپسایسین که استفاده از این ماده در کرم باعث ایجاد حس گرما در قسمت استفاده شده می‌شود. این کرم برای استفاده در نواحی دچار درد عصبی توصیه می‌شود و می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید. اما دقت داشته باشید در صورت داشتن احساس خارش و سوزش شدید در ناحیه درد استفاده از کرم را متوقف کنید و به پزشک مراجعه کنید.

پچ لیدوکائین

اگر از لیدوکائین استفاده کنید قسمت استفاده شده دچار بی‌حسی می‌شود. پچ لیدوکائین از داروخانه قابل تهیه است اما استفاده از این پچ عوارض دارد که نیاز است با پزشک مشورت کنید. با قرار دادن پچ لیدوکائین در ناحیه درد باعث تسکین درد می‌شود اما عوارضی مانند خواب آلودگی و سرگیجه را به دنبال دارد.

محرک الکتریکی

یکی از راه‌های دیگر تسکین درد عصبی استفاده از محرک الکتریکی است. در صورتی که مشکلات بوجود آمده از دیابت و یا ناراحتی ستون فقرات باشد تحریک الکتریکی می‌تواند به بهبود درد کمک کند. پزشکان معمولا به مدت یک ماه و هر روز 30 دقیقه از دستگاه TENS (تحریک الکتریکی عصب از روی پوست) استفاده می‌کنند تا دردهای نوروپاتی را کاهش دهند.

جراحی ترمیم دیسک

دردهای نوروپاتی با جراحی نیز قابل درمان هستند. در مواردی که درد نوروپاتی شدید باشد جراحی ضرورت پیدا می‌کند. انجام عمل جراحی با تشخیص پزشک و بعد از انجام رادیوگرافی و سی تی اسکن انجام می‌شود تا مشخص شود که بیمار شرایط جراحی را دارد یا خیر.

کنترل کردن قند خون

دیابت یکی از عوامل بوجود آورنده دردهای نوروپاتی در دست و پا است پس باید قند خون بالا را کنترل کنید تا دردهای عصبی را کاهش دهید. اگر دیابت در خانواده شما ارثی است باید با پزشک خود مشورت کنید تا آزمایش قند خون برای شما تجویز کند. تغییر لایف استایل مانند تغذیه و انجام ورزش ساده‌ترین راه برای کنترل قند خون است.

درمان زونا

زمانی که به آبله مرغان مبتلا می‌شویم ویروس این بیماری در بدن باقی می‌ماند. بعد از چند سال این احتمال وجود دارد که ویروس دوباره فعال شود که در این صورت به زونا تبدیل می‌شود. زونا دردهایی را همراه با خارش و سوزش ایجاد می‌کند که معمولا در بالای دنده‌ها اتفاق می‌افتد اما ممکن است در دگیر نقاط بدن نیز ایجاد شود. پزشک برای مقابله با این بیماری داروهای ضد ویروسی را تجویز می‌کند تا علائم را تسکین دهد. مسکن مناسب برای بهبود درد زونا نیز توصیه پزشکان به بیماران است. برای پیشگیری از ابتلا به زونا در افراد بالای 60 سال می‌توان از واکسن واریسلا استفاده زوستر کرد که بهتر است قبل از آن با پزشک خود مشورت نمایید.

آمینو اسید برای تسکین درد عصبی ناشی از شیمی درمانی

یکی از دلایل ایجاد دردهای نوروپاتی انجام شیمی درمانی است. بعضی از داروهایی که برای شیمی درمانی تجویز می‌شود و بهبود دهنده سرطان است باعث ایجاد دردهای عصبی می‌شود. مصرف آمینواسید‌ها برای تسکین درد کمک کننده است اما باید پزشک معالج این تشخیص را بدهد زیرا ممکن است آمینواسیدها عوارضی مانند حالت تهوع و استفراغ را به دنبال داشته باشند.

درمان دارویی درد نوروپاتی از HIV

بیماران HIV معمولا دردهایی را به صورت گزگز شدن یا بی حس شدن در دست و پاهای خود حس می‌کنند که برای کاهش این دردها از داروهای ضد افسردگی، ضد درد و ضد تشنج (مانند سیمیوال) با تجویز پزشک استفاده می‌شود.

مصرف داروهای ضدافسردگی

در بعضی از موارد داروهای ضدافسردگی نیز برای تسکین دردهای نوروپاتی استفاده می‌شوند. برای مصرف این دسته از داروها با پزشک متخصص مشورت کنید زیرا این دسته از داروها نیز دارای عوارضی مانند خشکی دهان، تاری دید و مشکلات دفع را به همراه دارد.

بعضی از روش‌ها را برای جلوگیری از ابتلا به دردهای مزمن نوروپاتی می‌توان انجام داد. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

• داشتن برنامه غذایی سالم می‌تواند یکی از راه‌های مهم در پیشگیری از دردهای عصبی باشد. مصرف غلات سبوس‌دار، سبزیجات و میوه را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. ویتامین B12 یکی از ویتامین‌های لازم برای بدن است که با مصرف گوشت، تخم مرغ، ماهی و لبنیات می‌توان مانع از کمبود آن شد.

• انجام ورزش منظم به بهبود دردهای عصبی کمک می‌کند. انجام حداقل ۳ روز ورزش در هفته می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد.

• از انجام کارهای پرخطری که ممکن است به سیستم نخاعی و سیستم عصبی آسیب وارد کند به شدت پرهیز کنید.

• خودداری از کشیدن سیگار و مصرف مشروبات الکلی نیز تاثیر گذارند.

سیمیوال یکی از محصولات شرکت ابیان فارمد است که از دسته داروهای ضد صرع است و برای درمان انواع تشنج در بزرگسالان و کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی دیگر از عملکردهای سیمیوال، درمان دردهای نوروپاتی است. این دارو به دلیل تحمل پذیری و اثر بخشی بالایی که دارد در کنترل و بهبود طیف وسیعی از دردهای حاد و مزمن نوروپاتیک به خصوص دردهای نورپاتی ناشی از دیابت موثر است.