آیا باید نگران لرزش‌های بدن باشیم؟

به طور کلی ترمور (Tremor) یا لرزش بدن انسان شامل حرکاتی غیرقابل کنترل و کاملا غیر ارادی است که به تناوب شاهد تکرار آن در بدن فرد بیمار خواهیم بود. میان ترمور و اسپاسم عضلانی اختلاف بسیاری است، لرزش‌های پدید آمده در بدن انسان مختص به یک یا چند نقطه خاص از بدن نیست و ما می‌توانیم در تمامی نقاط بدن شاهد این لرزش‌ها باشیم.

طبق بررسی‌های صورت گرفته توسط پزشکان متخصص مشخص شده است که لرزش‌های بدن ناشی از پدید آمدن مشکلاتی در عملکرد طبیعی مخچه و قسمت‌هایی از مغز انسان که وظیفه‌ی کنترل حرکات عضلانی بدن را برعهده دارد است.

شاید این سوال در ذهن شما جرقه بزند که چرا این لرزش‌ها در بدن انسان شروع می‌شوند و علت پدید آمدن این لرزش‌ها چیست؟ در پاسخ باید اذعان کنیم که از علل موثر در پدید آمدن لرزش‌های بدن، نوع سبک زندگی، تغذیه، صدمات وارده به مغز و ژنتیک است.

زمانی که گروه‌های عضلانی در بدن بدون کنترل ارادی و هماهنگی شروع به منقبض شدن می‌کنند، لرزش شروع می‌شود. لرزش بدن همان طور که اشاره کردیم غیر ارادی است و شما توانایی این را نخواهید داشت که جلوی این لرزش‌ها را بگیرید. پزشکان معتقد هستند که شروع لرزش‌های بدن می‌تواند یک علامت هشدار مهم باشد، طبق مطالعات صورت گرفته مشخص شده است که حتی می تواند دلیل مشخصی برای شروع شدن این لرزش‌ها در بدن، وجود نداشته باشد.

البته تمامی لرزش‌های بدن نگران کننده نیستند! برخی از لرزش‌های بدن که به عنوان “لرزش فیزیولوژیک” نیز شناخته می‌شوند، جزو لرزش‌های خفیف بدن هستند که ممکن است خود به خود نیز از بین بروند. این نوع لرزش‌های بدن به دلیل خستگی عضلانی، پایین آمدن سطح قند خون، استرس ناگهانی، مصرف بیش از اندازه‌ی کافئین، ترک یکباره‌ی الکل، عوارض جانبی برخی از داروهای تجویزی پزشک، صدمات بدنی، افزایش سن و … پدید می‌آیند.

اما همیشه علت لرزش‌های بدن موارد ذکر شده در چند سطر بالایی نیست و ممکن است شرایط پزشکی خاصی علت بروز این لرزش‌ها باشد، مثلا بروز بیماری پارکینسون، پرکاری تیروئید، سکته مغزی، اضطراب مزمن، بروز بیماری ام اس، آسیب تروماتیک مغز یا حتی در موارد خاص کمبود برخی از ویتامین‌ها، می‌تواند زمینه ساز شروع این لرزش‌ها باشد.

استرس و اضطراب می‌تواند باعث تحریک ترشح هورمون آدرنالین (اپی‎نفرین) شود که با ترشح این هورمون در بدن، انرژی شما بیشتر می‌شود، هوشیاری شما افزایش می‌یابد و قدرت عضلانی شما بیشتر می‌شود. آدرنالین جریان خون ماهیچه‌ها را بهتر می‌کند و این تغییرات سبب می‌شود که به صورت غیر ارادی در برخی از نقاط بدن احساس لرزش داشته باشید.

پاسخ این سوال بله است! کمبود ویتامین B1 در بدن انسان می‌تواند منجر به لرزش عضلانی در بدن شود. در برخی از موارد بسیار نادر نیز دیده شده است که مسمومیت با آرسنیک یا فلزات سنگین سبب بروز لرزش در بدن انسان خواهد شد.

یکی از عوامل موثر در شروع لرزش‌های بدن یک بیماری ارثی به نام بیماری ویلسون است. بیماری ویلسون سبب می‌شود که ماده معدنی مس بیشتر از حالت نرمال در بدن شما جمع شود و از عوارض این تجمع، پیدایش لرزش‌های بدنی است.

زمانی که بدن شما با افت قند خون مواجه می‌شود شاهد پیدایش لرزش‌هایی در اندام‌های بدن خواهید بود. عمدتا قند خون زمانی کاهش پیدا می‌کند که کالری کمتری به بدن شما برسد یا در روند درمان دیابت نوع یک و نوع دو بیش ‎از حد انسولین تزریق کنید یا عوارض داروهای مصرفی گریبان گیر شما شود.

اگر چند سطر ابتدایی مقاله را به دقت خوانده باشید به خاطر خواهید داشت که از نوعی لرزش در بدن به نام لرزش فیزیولوژیک یاد کردیم. ما می‌توانیم با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و تغذیه از بروز لرزش فیزیولوژیک پیشگیری کنیم.

انجام منظم ورزش‌هایی نظیر یوگا، نفس‌های عمیق پرتکرار و نوشیدن دمنوش‌های آرامش بخش که عاری از کافئین باشند، کمک شایانی به پیشگیری از لرزش فیزیولوژیک بدن می‌کند. اگر لرزش‌های بدنی جزو لرزش‌های فیزیولوژیک نباشند، ممکن است دلیل بروزشان ابتلا به یک بیماری زمینه‎ای باشد، در این حالت علاوه بر مراجعه به پزشک یکی از بهترین راهکارها برای شما، اصلاح وضعیت تغذیه است. مصرف میوه و سبزیجات سالم و تازه را حتما در دستور کار قرار دهید، سیگار را ترک کنید و ورزش کردن را در برنامه روزانه خود قرار دهید.

لرزش‌های بدن بر پایه‌ی نشانه‌های ظاهری و علت پدید آمدنشان دسته بندی شده‌اند:

Essential tremor یا لرزش اساسی

این نوع لرزش در بدن شایع‌ترین نوع لرزش است. لرزش اساسی، علائم خود را در بدن انسان به کُندی و آرامی نشان می‌دهد و در موارد خاص پس از گذشت مدت زمانی از حالت خفیف به حالت شدید تغییر وضعیت می‌دهد. در موارد مورد مطالعه دیده شده است که علائم پیدایش لرزش اساسی در بدن به صورت دو طرفه است، یعنی معمولا شروع این نوع لرزش در هر دو سمت بدن است نه یک طرف از بدن.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در زمان‌های گذشته پزشکان نمی‌دانستند که پیدایش لرزش اساسی در بدن مربوط به اختلال در کدام قسمت از بدن است، اما امروز با پیشرفت روز افزون علم پزشکی شاهد حل شدن این معما هستیم. پیدایش لرزش اساسی در بدن به علت اختلال در عملکرد نرمال ناحیه مخچه است و در موارد بسیاری به علت کاهش سطح ترشح دوپامین، بدن با لرزش اساسی مواجه خواهد شد.

از علائم اصلی پیدایش Essential tremor یا لرزش اساسی در بدن انسان می‌توان به بروز مشکلاتی نظیر عدم تعادل در هنگام راه رفتن، اختلال شناختی خفیف و کاهش میزان شنوایی فرد اشاره داشت.

Parkinsonian tremor یا لرزش پارکینسون

اگرچه سن ابتلا به بیماری پارکینسون کاهش پیدا کرده و ما شاهد ابتلای افراد جوان‌تر به پارکینسون هستیم، اما عمدتا علائم بیماری پارکینسون خود را در افراد مسن محدوده سنی 60 سال به بالا نشان می‌دهد.

لرزش غیر ارادی دست‌ها و انگشت‌ها از ابتدایی‌ترین و شایع‌ترین علائم بروز بیماری پارکینسون به شمار می‌روند. کاهش دوپامین در گانگلیون‎های پایه مغز می‌تواند رفته رفته سبب پیدایش پارکینسون شود. شایان ذکر است که در لرزش پارکینسون بر خلاف لرزش اساسی، معمولا یک طرف بدن درگیر می‌شود و با پیشرفت بیماری رفته رفته هر دو سمت بدن درگیر لرزش‌ خواهد شد.

Functional tremor یا لرزش عملکردی

این نوع لرزش معمولا به صورت ناگهانی شروع می‌شود و به صورت ناگهانی نیز بهبود پیدا می‌کند. در برخی موارد افرادی که به Functional tremor مبتلا شده‌اند در زمانی که نیاز به انجام کارهای با تمرکز بالا ندارند، کاهش لرزش‌ها را شاهد هستند و حتی در مواردی دیده شده است که شروع لرزش‌ها در یک طرف بدن بوده است و در ادامه لرزش‌ها با تغییر جهت رو به رو می‌شوند.

عمده افرادی که درگیر لرزش عملکردی هستند معمولا دارای اختلال تبدیلی هستند، اکثرا در موارد ابتلا به این نوع لرزش شاهد هستیم که بیمار علائمی نظیر اختلال در گفتار و فلج شدگی دارد.

Dystonic tremor یا لرزش دیستونیک

در برخی موارد خاص و نادر که بیمار به دیستونی دچار شده است، شاهد اختلال در حرکات همراه با انقباض‌های غیر ارادی عضلانی هستیم، مثلا حرکات پیچشی که به تناوب نیز تکرار می‌شود در ناحیه‌ی گردن بیمار اتفاق می‌افتد.

Cerebellar tremor یا لرزش مخچه‌ای

همان طور که می دانید بخش مخچه در مغز انسان وظیفه کنترل حرکات بدن و حفظ تعادل را دارد، گاهی در اثر وارد شدن آسیب به این عضو بدن ناشی از بروز بیماری ام اس، سکته مغزی یا حتی ایجاد تومور مغزی، اختلال در عملکرد طبیعی مخچه به وجود می‌آید و فرد دیگر نمی تواند همچون گذشته، تعادل مناسبی داشته باشد و حرکات ارادی خود را به خوبی قبل کنترل کند.

Orthostatic tremor یا لرزش ارتواستاتیک

این لرزش خیلی شایع نیست و تنها در پاها بروز پیدا می‌کند. لرزش ارتواستاتیک بلافاصله بعد از ایستادن رخ می‌دهد و به دلیل انقباض سریع و ریتمیکی که در ماهیچه‌های پا پدید می‌آید، ثبات ایستادن فرد از بین می‌رود.

در این بخش از مقاله قصد داریم تا به برخی از سوالات پرتکرار درباره لرزش بدن پاسخ دهیم:

لرزش داخلی بدن چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

به لرزش‌های خفیفی که در ناحیه سینه، بازو، پا و شکم پدید می‌آید، لرزش داخلی می‌گویند. معمولا تکرار لرزش داخلی بدن نشان از بروز بیماری پارکینسون، ام اس یا اضطراب مزمن دارد. اگر شما این نوع لرزش را در بدن خود احساس کردید، باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه فرمایید تا موضوع دقیق‌تر بررسی شود.

آیا در زمان خواب نیز لرزش را تجربه می‌کنیم؟

پاسخ این سوال بله است! گاهی در زمان خواب نیز ناحیه‌هایی از بدن دچار لرزش می‌شود، علت بروز این لرزش‌ها نیز معمولا ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، ام اس، پارکینسون یا اختلال در نحوه کارکرد غده تیروئید است.

آیا لرزش ناگهانی بدن می‌تواند نگران کننده باشد؟

لرزش ناگهانی بدن معمولا زمانی رخ می‌دهد که شما افت قند خون را تجربه می‌کنید یا در معرض استرس شدید قرار گرفته‌اید. در برخی موارد با افت دمای بدن نیز شاهد لرزش‌های ناگهانی در بدن هستیم. یکی دیگر از علل بروز لرزش‌های ناگهانی در بدن، عوارض جانبی برخی از داروهای تجویزی پزشک است.

به طور کل لرزش‌های ناگهانی بدن نگران کننده نیست اما با تکرار این وضعیت باید پزشک را در جریان بگذارید.

آیا درمان لرزش بدن به کمک فیزیوتراپی امکان پذیر است؟

یکی دیگر از راه‌های درمان و تسکین لرزش‌های ناگهانی بدن، فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی کمک شایانی به تقویت عضلات و هماهنگ شدن اعضای بدن خواهد کرد. تمرینات ورزشی خاص و کمک گرفتن از وزنه‌های مخصوص مچ دست، همگی می‌توانند به کاهش لرزش‌ها در بدن کمک کنند.

چندین سطر بالاتر اشاره داشتیم که پیدایش هر لرزشی در بدن عموما نگران کننده نیست و لزوما خبر از بروز یک مشکل جدی نمی‌دهد اما با این حال اگر لرزش‌ها مستمر، شدید و تکرار شونده هستند برای تشخیص صحیح‌تر، دقیق‌تر و زودهنگام نیاز است که به پزشک مراجعه فرمایید.

در بخشی از معاینات پزشک، ناحیه آسیب دیده شما که دچار لرزش می‌شود به دقت مورد بررسی و معاینه فیزیکی قرار می‌گیرد، گاهی برای تشخیص بهتر، پزشک از شما درخواست می کند تا با دستان خود جسمی را نگه دارید یا روی کاغذ متنی را بنویسید، در گا‌م های بعدی طبق صلاحدید پزشک ممکن است برای شما آزمایش خون و آزمایش ادرار درخواست شو. در مراحل دیگری ممکن است پزشک حتی به سراغ معاینه عصبی نیز برود و تلاش کند تا عملکرد سیستم عصبی شما را مورد سنجش قرار دهد.

برای انجام معاینه عصبی شاید از شما درخواست شود که روی کاغذ اشکال مارپیچ رسم کنید یا حتی با انگشت خود نوک بینی‌تان را لمس نمایید.

همان‌طور که اشاره داشتیم بروز هر لرزشی در بدن نگران کننده نیست اما گاهی لرزش بدن می‌تواند خبر از بروز یک بیماری زمینه‌ای بدهد، توصیه ما بر این است که در صورت تشدید لرزش‌ها حتما به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه فرمایید.

اگر شما پس از تجویز برخی داروها به لرزش بدن دچار شدید، این لرزش می‌تواند از عوارض دارو باشد که حتما بایستی این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید تا نسبت به قطع یا ادامه مصرف دارو تصمیم گیری کند.

.:: منبع : healthline | nhs | clevelandclinic ::.